Tefsirli Mukabele
Murat Padak 30 Cüz Özeti
Rıfat Oral Cüz Cüz Kur'an
Üsküdar Valide-i Cedit Cami Cüz Cüz Kur'an Tefsiri
Cüzlerden seçilen ayetler
Cüzlerden seçilen ayetlerin üzerine tıkladığınızda Diyanet İşleri Başkanlığı Kur'an Yolu Tefsirindeki ayetlerin tefsirlerine ulaşabilirsiniz. Mesela Bakara Suresi 1-5 ayetlerine tıkladığınız zaman önce birinci ayet çıkar, daha sonra sitede ilerleyerek 2, 3, 4 ve 5. ayetlere ve tefsirlerine ulaşabilirsiniz.
Bu çalışma Prof.Dr. Bünyamin ERUL Hocamız tarafından hazırlanmıştır. Ramazan ayında mukabele okurken ayetler geldiğinde tefsirinden veya mealinden okumak için listede yer alan Sure ve ayetlere linkler tarafımdan verilmiştir. verilmiştir.
Ramazan ayında Mukabele okurken Kur'an-ı Kerim'i en iyi şekilde anlamak için ayetlere ulaşım kolaylaştırılmıştır. Artık bahaneniz kalmasın. Kur'an'ı bu sene baştan sona mealinden okuyalım inşallah.
(Vehbi AKŞİT İstanbul Çekmeköy Müftüsü)
1. CÜZ
1. Fatiha Suresi
Fâtiha 1-7 (Rab, hamd, iman, dua)
2. Bakara Suresi
Bakara 1-5 (Kitab, müttakiler, müminler)
Bakara 11-20 (Münafıklar ve durumları)
Bakara 30-38 (Hz. Adem, melekler, iblis, tövbe)
Bakara 110 (Namaz, zekat, ameller ve ecri)
2.CÜZ
Bakara 152-157 (Zikir, sabır, şehitlik, imtihan)
Bakara 172-173 (Rızk, yenilmesi haram olanlar)
Bakara 177-179 (Müttakiler, kısas, diyet)
Bakara 183-188 (Oruç, dua, haksız kazanç)
Bakara 195 (Allah yolunda infak)
Bakara 197-201 (Hac ibadeti, dua)
Bakara 233 (Bebekleri emzirme süresi)
Bakara 238 (Namazın muhafazası)
3. CÜZ
Bakara 254 (Allah yolunda infak)
Bakara 261-274 (Allah yolunda infak)
Bakara 275-281 (Riba, sadaka)
Bakara 284-286 (Âmene’r-Rasûlü, iman, dua)
3. Âl-i İmran Suresi
Âl-i İmrân 31-32 (Hz. Peygamber’e uyma)
Âl-i İmrân 85-91 (İslam, iman, küfür)
4. CÜZ
Âl-i İmrân 92 (Allah yolunda infak)
Âl-i İmrân 97 (Kabe, Makam-ı İbrahim)
Âl-i İmrân 103-108 (Ümmet bilinci, kıyamet)
Âl-i İmrân 110, 114 (Vasat ümmetin özellikleri)
Âl-i İmrân 130-136 (Riba, muhsin, muttaki kul)
Âl-i İmrân 159, 164 (Hz. Peygamber ve misyonu)
Âl-i İmrân 185-186 (Ölüm, imtihan dünyası)
4. Nisa Suresi
Nisâ 17-19 (Tövbe, hanım hakları)
5. CÜZ
Nisâ 29-31 (Büyük günahlar)
Nisâ 36-40 (İhsan, cimrilik, ilahî adalet)
Nisâ 58-59 (Emanet, adalet, itaat)
Nisâ 65, 69 (Hz. Peygamber’e itaat)
Nisâ 78-79 (Ecel gerçeği, iyilik-kötülük)
Nisâ 86 (Selamlaşmak)
Nisâ 110-112 (Kötülük, tövbe, iftira)
Nisâ 135-147 (Adalet, münafıklar)
6. CÜZ
5. Maide Suresi
Mâide 8-9 (Adalet, salih amel)
Mâide 27-31 (Habil-Kabil, nefis)
Mâide 35 (Allah’a yaklaşma çabası)
Mâide 54-56 (Allah ve Rasul’e itaat)
Mâide 82 (Müslümanlar ve öteki)
7. CÜZ
Mâide 87-93 (Helal rızık, yemin, içki-kumar)
Mâide 116-118 (Hz. İsa ve duası)
6. En'âm Suresi
En’âm 40-43 (Musibetler ve duan›n önemi)
En’âm 46 (İnsanın acziyeti)
En’âm 60-65 (Allah’ın kudret delilleri)
En’âm 74-80 (Hz. İbrahim ve tevhid)
En’âm 95-99 (Allah’ın yeryüzündeki ayetleri)
8. CÜZ
En’âm 151-153 (Haramlar, yetim malı, adalet)
En’âm 160-165 (İyiliğin mükafatı, vahdet, imtihan)
7. A'râf Suresi
A’râf 11-27 (Şeytan, Hz. Adem ve tövbe)
A’râf 31-32 (Mescitler için giyinme)
A’râf 44-50 (Cennetliklerle cehennemdekiler)
A’râf 59-95 (Hz. Nuh, Hûd, Salih, Lût, Şuayb)
9. CÜZ
A’râf 156-158 (Rahmet-azap, Hz. Peygamber)
A’râf 169-170 (Kur’an’a sarılanlar)
A’râf 179-180 (Cehennemlikler, Esma-i Hüsnâ)
A’râf 199-201 (Takva sahipleri, fleytanın vesvesi)
A’râf 204-205 (Kur’an dinleme ve okuma)
8. Enfâl Suresi
Enfâl 20-25 (İtaat, umumî fitne)
Enfâl 27-29 (İhanet, imtihan, emanet)
10. CÜZ
Enfâl 46 (Allah-Rasul’e itaat, çekişmeme)
9. Tevbe Suresi
Tevbe 17-20 (Mescitler, müminler-müşrikler)
Tevbe 23-26 (İnanç ve dostluk, Allah’ın yardımı)
Tevbe 34-35 (Malın hakkını vermemek ve cezası )
Tevbe 40 (Sevr Mağarası’nda hicret yolcuları)
Tevbe 60-61 (Zekat, Rasul’ü incitenler)
Tevbe 67-68 (Münafıkların özellikleri)
Tevbe 71-72 (Müminlerin özellikleri)
11. CÜZ
Tevbe 100-106 (Sahabenin fazileti)
Tevbe 112 (Mü’minlerin özellikleri)
Tevbe 128 (Rasul’ün müminlere düşkünlüğü)
10. Yunus Suresi
Yunus 11-12 (Darlıkta dua, sonrasında nankörlük)
Yunus 57 (Kur’an’ın misyonu)
Yunus 62-64 (Allah’ın dostları)
Yunus 104-109 (Hayr ve şerrin verilmesi)
12. CÜZ
11. Hûd Suresi
Hûd 15-16 (Dünya ve ahiret)
Hûd 25-34 (Hz. Nuh)
Hûd 61-66 (Hz. Salih)
Hûd 84-94 (Hz. Şuayb)
Hûd 114-115 (Namaz, iyilik-kötülük)
12. Yusuf Suresi
Yusuf 21-33 (Hz. Yusuf, iffet)
13. CÜZ
13. Ra'd Suresi
Ra’d 11 (Toplumsal değişim)
Ra’d 19-28 (Mü’min-kafir farkı, zikir)
14. İbrahim Suresi
İbrahim 21-23 (Şeytanın savunması ve günahkârlar)
İbrahim 24-27 (Güzel ve çirkin söz)
İbrahim 31 (En yararlı ameller)
İbrahim 35-41 (Hz. İbrahim’in duası)
14. CÜZ
15. Hicr Suresi
Hicr 28-50 (Hz. Adem, Şeytan, müttekîler)
16. Nahl Suresi
Nahl 28-34 (Mü’min ve kafirin akıbeti)
Nahl 58-59 (Cahiliyye ve kız çocukları)
Nahl 78-83 (Allah’ın verdiği nimetler)
Nahl 125-128 (Tebliğ metodları, cezada insaf)
15. CÜZ
17. İsrâ Suresi
İsrâ 1 (İsrâ, Mescid-i Aksâ)
İsrâ 9-10 (Kur’an’ın misyonu)
İsrâ 13-15 (Amel defteri: Oku kitabını!)
İsrâ 23-39 (İlahi öğretiler, emir ve yasaklar)
İsrâ 64-65 (Şeytanın ortakları)
İsrâ 71-72 (Kitabı sağdan verilenler)
İsrâ 78-84 (Namaz, teheccüd, Kur’an)
18. Kehf Suresi
Kehf 13-27 (Ashab-ı Kehf)
Kehf 46-49 (Mücrimlerin amel defterleri)
Kehf 60-82 (Hz. Musa ve genç)
16. CÜZ
Kehf 103-108 (Amelleri boşa çıkanlar)
19. Meryem Suresi
Meryem 59-63 (Sonra gelen nesillerin durumu)
20. Tâhâ Suresi
Tâhâ 53-54 (Kainattaki nimetler)
Tâhâ 116-123 (Hz. Adem-İblis, tövbe)
Tâhâ 124-126 (Allah’ın zikrinden yüz çevirme)
Tâhâ 132 (Ailene namazı emret!)
17. CÜZ
21. Enbiyâ Suresi
Enbiyâ 22 (Tevhid ve kainattaki düzen)
Enbiyâ 34-35 (İnsanın ölümcüllüğü ve sınama)
22. Hac Suresi
Hac 1-5 (Kıyamet, yaratılış, diriliş)
Hac 27-33 (Hacc, müşrik, hanifler)
Hac 36-37 (Hac kurbanları)
Hac 77-78 (Cihad, şahit ve örnek ümmet)
18. CÜZ
23. Mü'minûn Suresi
Mü’minûn 1-11-14 (Mü’minler, yaratılış)
Mü’minûn 99-101, 105-111 (Kıyamet günü, inkar edenler)
24. Nûr Suresi
Nûr 21 (Şeytana uymayın!)
Nûr 23-25 (Zina iftirası)
Nûr 32-33 (Bekarların evlendirilmesi)
Nûr 36-38 (Zikir, ibadet, rızık)
19. CÜZ
25. Furkan Suresi
Furkân 27-30 (Kıyamette zalimin hali)
Furkân 63-77 (Rahman’ın has kulları)
26. Şuarâ Suresi
Şuarâ 80-89 (Yaratıcı, Hz. İbrahim’in duası)
Şuarâ 181-184 (Ticaret ahlakı)
27. Neml Suresi
Neml 1-5 (Kur’an, müminler, kafirler)
Neml 17-30 (Hz. Süleyman’ın duası)
20. CÜZ
28. Kasas Suresi
Kasas 49-51, 52-55 (Vahy karşısında müminler)
Kasas 71-73 (Gece-gündüz nimetleri)
29. Ankebût Suresi
Ankebût 2-6 (İmtihanı kazanabilmek)
Ankebût 7-10 (İnanların özellikleri)
Ankebût 19-20 (Yaratılış ve ibret alma)
Ankebût 41 (Allah’tan başka dost edinme)
21. CÜZ
Ankebût 60-63 (Rızıkları veren Razzâk)
Ankebût 69 (Allah için mücahade)
30. Rûm Suresi
Rûm 21-24 (Allah’ın varlığının delilleri)
Rûm 33-38 (İnsanların sınanması)
Rûm 41 (Dünyanın ifsadı ve insan)
31. Lokman Suresi
Lokman 12- 13 (Hz. Lokman’ın öğütleri)
Lokman 14-15 (Hz. Lokman'ın öğütleri)
Lokman 16-19 (Hz. Lokman'ın öğütleri)
32. Secde Suresi
22. CÜZ
33. Ahzab Suresi
Ahzâb 35-36 (Müslümanların özellikleri)
Ahzâb 45-47 (Hz. Peygamber’in görevleri)
Ahzâb 56 (Hz. Peygamber’e salavât)
Ahzâb 66-71 (Kıyametteki pişmanlık)
Ahzâb 72-73 (Sorumluluk)
34. Sebe' Suresi
Sebe’ 37-39 (Huzura yaklaştıracak değerler)
35. Fâtır Suresi
Fâtır 5-8 (Aldatıcı dünya ve şeytan)
Fâtır 18 (Bireysel sorumluluk)
Fâtır 27-28 (Allah’tan korkanlar)
Fâtır 29-30 (Allah'tan korkanlar, namaz kılanlar)
Fâtır 36-37 (Kıyametteki pişmanlık)
Fâtır 42-45 (İlahi cezaların ertelenmesi)
23. CÜZ
Yâsin Suresi
Yâsin 33-36 (Kainattaki deliller)
Yâsin 37 (Kainattaki deliller)
Yâsin 38-40 (Kainattaki deliller)
Yâsin 55-58 (Cennetlikler, mücrimler)
Yâsin 60-67 (Cennetlikler, mücrimler)
37. Saffat Suresi
Saffat 27-34 (Liderler ve onlara uyanlar)
Saffat 94-100 (Hz. İbrahim'in ateşe atılması)
Saffât 101-103 (Hz. İbrahim, kurban İsmail)
Saffât 104-111 (Hz. İbrahim, Kurban, İsmail)
38. Sad Suresi
Sad 27-29 (Yaratılış, iman, Kur’an)
39. Zümer Suresi
Zümer 17-18 (Sözü dinleyen ve iyisine uyanlar)
Zümer 21-22 23 (Allah’ın zikri ve Kur’an)
24. CÜZ
Zümer 36-38 (Allah ne güzel vekildir)
Zümer 49-52 (Kibir ve cezası)
Zümer 53-61 (İlahi rahmetin genişliği)
40. Mü'min Suresi
Mü’min 67-68 (Yaratılış evreleri)
Mü’min 79-82 (Verilen nimetler)
41. Fussilet Suresi
Fussilet 33-36 (İyilik-kötülük ve korunma)
25. CÜZ
Fussilet 49-51 (Nimetler ve nankörlük)
42. Şûrâ Suresi
Şûrâ 14-15 (İhtilaf ve istikamet)
Şûrâ 19-20 (Dünya ve ahiret nasibi)
Şûrâ 27 (Bol rızık azdırabilir)
Şûrâ 36-39 (Mü’minlerin vasıfları)
43. Zuhruf Suresi
Zuhruf 36-38, 39 (Şeytan ve arkadaşları)
Zuhruf 67-73 (Dostlar ve cennetler)
26. CÜZ
46. Ahkâf Suresi
Ahkâf 15-16 (Anne-baba hakkı)
Ahkâf 17-18 (Anne-baba hakkı)
Ahkâf 29-31 (Mü’min cinler)
47. Muhammed Suresi
Muhammed 14-15 (Cennet çeşitleri)
Muhammed 38 (Cimrilik)
48. Fetih Suresi
Fetih 1-7 (Fetih ve Hz. Peygamber)
Fetih 8-10 (Hz. Peygamber’e uyma)
Fetih 17 (Engelliler ve yükümlülük)
Fetih 18-19 (Biat eden mü’minler)
Fetih 29 (Hz. Peygamber ve sahabe)
49. Hucurât Suresi
Hucurât 1, 2, 3 (Hz. Peygamber’e saygı)
Hucurât 9-10 (Arayı bulma, kardeşlik)
Hucurât 11-12 (Alay etme, zann, gıybet)
50. Kâf Suresi
Kâf 16-35 (Şah damarından daha yakın!)
Kâf 17-18 (Kirâmen Katibîn)
51. Zâriyat Suresi
Zâriyât 15-19 (Müttakilerin özellikleri)
Zâriyât 24-37 (Hz. İbrahim ve melekler)
27. CÜZ
Zâriyât 56-58 (Öğüt, kulluk)
52. Tûr Suresi
Tûr 29-49 (Sabır, hamd, tesbih)
53. Necm Suresi
Necm 36-54 (Bireysel sorumluluk ve ecir)
54. Kamer Suresi
Kamer 9-17 (Hz. Nuh ve tufan)
55. Rahmân Suresi
Rahmân 5-13 (Ölçü, tartı, mizan)
Rahmân 60 (İyiliğin bedeli iyiliktir)
56. Vâkıa Suresi
Vâkıa 75-80 (Kur’an ve temizlik)
57. Hadîd Suresi
Hadîd 12-15 (Mü’minler ve münafıklar)
Hadîd 16 (Zikir, kalbin ürpermesi)
Hadîd 18-19 (Sıddîkler ve özellikleri)
Hadîd 20-24 (Dünya hayatı ve değeri)
28. CÜZ
58. Mücâdele Suresi
Mücâdele 14-22 (Gerçek mü’minler)
59. Haşr Suresi
Haşr 6-10 (Ensar)
Haşr 22-24 (Esmâ-i Hüsnâ)
60. Mümtehine Suresi
Mümtehine 12 (Biat maddeleri)
61. Saff Suresi
Saff 2-3 (Yapmayacağın şeyi söyleme!)
Saff 10-14 (Kârlı ticaret yolları)
62. Cuma Suresi
Cuma 5-8 (Kitap’la amel etmeyenler)
Cuma 9-11 (Cuma namazı)
63. Münâfikûn Suresi
Münâfikûn 1-8 (Münafıkların özellikleri)
Münâfikûn 9-11 (İmtahan ve vaktinde infak)
64. Tegabun Suresi
Teğabun 14-18 (İmtihan ve infak)
65. Talak Suresi
Talak 1-7 (Nafakada ölçü)
66. Tahrim Suresi
Tahrîm 6 (Ateşten korunmak)
Tahrîm 8 (Samimi tövbe)
Tahrîm 10-12 (Olumlu ve olumsuz hanımlar)
29. CÜZ
67. Mülk Suresi
Mülk 1-5 (Hükümdarlık, ölüm ve hayat, kainatın kusursuzluğu)
Mülk 30 (Su nimeti)
68. Kalem Suresi
Kalem 1-7 (Hz. Peygamber)
69. Hakka Suresi
Hâkka 13-18 (Hesap günü mü’min ve kafir)
Hâkka 30-37 (Ateşe atılanların özellikleri)
70. Meâric Suresi
Meâric 11-35 (Günahkarlar ve Mü’minler)
71. Nûh Suresi
Nûh 1-22 (Hz. Nuh’un davet yöntemleri)
Nûh 28 (Hz. Nuh’un duası)
73. Müzzemmil Suresi
Müzzemmil 5-7, 8-10 (Gece ibadeti ve kıraati)
Müzzemmil 20 (Gece namazı, infak)
74. Müddessir Suresi
Müddessir 38-48 (Cehenneme sevk eden fiiller)
76. İnsan Suresi
İnsan 1-2, 3, 4-6 (İnsan ve özgür iradesi)
30. CÜZ
Abese 1-10, 11-12 (Hz. Peygamber ve a’ma)
Mutaffifîn 1-6 (Ölçü ve tartıda hile yapmak)
A’lâ 9-15 (Öğüt verilmeli)
Ğaşiye 17 18 19 20-21-24 (Etrafa ibret nazarıyla bakmak)
Fecr 15-20 (Mal ile imtihan, yoksulu doyurma)
Fecr 27-30 (Huzura ermiş nefis)
Beled 8-16 17 18 (Sabrı ve merhameti tavsiye, infak)
İhşirâh 1-4- 5-8 (Göğsün genişletilmesi, kolaylık)
Beyyine 1-3, 6-8 (İnkar edenler-Mü’minler)
Kadir 1-3, 4-5 (Kadir gecesi)
Zilzâl 7-8 (Hesap günü)
Tekâsür 1-5, 6-8 (Çoklukla övünmek)
Hümeze 1-3, 4-9 (mal toplayan, insanları çekiştiren)
Mâûn 1-3, 4-7 (Namazı ciddiye almama)
İhlâs 1 2 3 4 (Tevhid)
Felak 1 2 3 4 5 (Kötülüklerden Allah’a sığınma)
Nâs 1-6 (Vesveseden Allah’a sığınma)
“Mukabele”yi anlamak ya da “anlamlı” kılmak
Yüce kitabımız Kur’an-ı Kerim’in indirildiği ramazan ayı, “Kur’an Ayı” olarak bilinmektedir. Zira Rabbimiz “Ramazan ayı ki, Kur’an insanlara yol gösterici ve doğruyu yanlıştan ayırıcı belgeler olarak onda indirildi...” buyurmaktadır. (Bakara, 185)
Aslında, cahiliye döneminde bilinen ve kullanılan on iki aydan birisiydi ramazan ayı. Kur’an’da “Haram Aylar” diye anılan ve Araplarca hürmet edilen, kan dökülmesi ve savaşılması yasak olan dört haram ayın (Zilkade, zilhicce, muharrem ve receb) belli bir ayrıcalığı var idiyse de (Bakara, 197.), Ramazan ayının böyle bir özelliği yoktu. Onu değerli ve ayrıcalıklı kılan, insanlığa gönderilen son rehber kitabın bu ayda indirilmesi, bin aydan daha hayırlı olan Kadir Gecesi’nin bu ayda olması, temel ibadetlerden olan oruç farizasının bu ayda tutulması, teravih, mukabele, itikaf, iftar, sahur ve fıtır sadakası gibi en önemli sünnetlerin hep bu ayda yaşanmasıydı. Nasıl “Şerefü’l-mekan bi’l-mekîn” yani, bir mekâna şeref veren, orada yaşayan şerefli kimseler ise, aynı durum, zaman için de söz konusuydu. Son Peygamber (s.a.s.) Medine’ye teşrifiyle orayı nasıl “Medine-i Münevvere” yaptıysa, son kitap olan Kur’an’ın bu ayda inmesi de, sıradan bir ay olan ramazanı “Şehr-i Mübarek” yapmıştı.
On iki ay içinde, Kur’an-ı Kerim’de adı anılan tek aydır ramazan ayı. Yüce Allah sadece onu anmakla kalmamış, yukarıdaki ayetlerde onu aynı zamanda planlamıştır. İşte bütün bu ayrıcalıkları sebebiyle bizim kültürümüzde bu ay, “On bir ayın sultanı” olarak kabul görmüştür.
Allah Rasulü (s.a.s.) ramazan gün ve gecelerinde, bol bol Kur’an okur, hayır ve hasenatta bulunurdu. Cibril (a.s.), ramazan sonuna kadar her gece gelir ve Hz. Peygamber (s.a.s.) O’na Kur’an okuyup dinletirdi. (Buhârî, Savm, 7.) Ramazan gecelerini ihya eder, saatlerce sürecek şekilde teravih veya teheccüt namazları kılar, ashabını da buna teşvik ederdi. (Buhârî, Teheccüd, 5.)
Ramazanın son on gününe, ayrı bir önem verir, Mescid-i saadette itikafa girer, ibadet ve taatle meşgul olurlardı. Peygamberimizin bu uygulaması, vefat edinceye kadar devam etmiştir. Her yıl on gün itikafa girerken, vefat ettikleri yıl itikafları yirmi gün sürmüş; o yılki ramazanda Cibrîl (a.s.)’e Kur’an-ı Kerim’i iki defa arz etmişti. (İbn Mâce, Sıyâm, 58.)
Genç sahabilerden İbn Abbas, Rahmet Elçisi’nin ramazan ayında Kur’an ile olan sıkı ilişkisini çarpıcı bir dille tasvir eder. Onun anlattığına göre “Allah Rasulü, insanların en cömerdi idi. En cömert olduğu zaman ise, Cibril (a.s.) ile Kur’an’ı karşılıklı olarak okuduklarında gerçekleşirdi. O, yağmur yüklü bulutları getiren rüzgârlar kadar cömertti.” (Buhârî, Bed’u’l-Vahy 1; Savm 7; Bed’u’l-Halk 6; Menâkıb 23; Fedâilu’l-Kur’an 7.)
İbn Abbas’ın bu rivayetindeki “karşılıklı Kur’an okuma” ifadesi metinlerde “yudârisuhû” , “yuâriduhû” , “ya’ridu aleyhi Rasûlullah” şeklinde farklı tabirlerle ifade edilmiştir. “Yudârisuhû” ifadesi, Cibril (a.s.) ile Hz. Peygamber’in karşılıklı olarak Kur’an çalışması; “yuâriduhû” ifadesi ise, Cibril’in Kur’an’ı Hz. Peygamber’e arz etmesi anlamına gelmektedir.
Merhum Kamil Miras bunu şöyle izah eder: “Önce Hz. Peygamber, Cibril’e okurdu, buna “arz” denirdi. Sonra aynı ayetleri bu defa Cibril (a.s.) okurdu ki, buna da “mukabele” denirdi.” (Tecrid-i Sarîh Tercemesi, VII. 316.)
İbn Abbas rivayetinden anlaşılan Cebrail (a.s.) ile Rasulüllah (s.a.s.) arasında geçekleşen “Mukâbele”, aslında Kur’an’ın karşılıklı olarak korunmasına, ezberlenmesine ve anlaşılmasına yönelik bir çabaydı. Burada söz konusu olan şey, çok yönlü bir Kur’an çalışmasıydı.
Asırlardır bizde, geleneksel bir şekilde neredeyse her camide hem erkekler, hem de hanımlar bu “mukabele” sünnete uyarak ramazan boyunca Kur’an-ı Kerim’i hatmetmektedirler. Şüphesiz bu faaliyet, yediden yetmişe Müslümanların Allah’ın Kitabıyla buluşmaları adına oldukça sevindirici bir durumdur. Fakat itiraf etmeliyiz ki, genel itibarıyla bu gayretin altında yatan asıl sâik, daha çok Kur’an-ı Kerim’i okuma, dinleme ve hatmetme sevabına erişme arzusudur.
Oysa Cebrail (a.s.) ile Rasul-i Ekrem arasındaki karşılıklı okumalarda “okunma” kadar “anlama” da söz konusuydu. Zira Kur’an, anlaşılması ve uygulanması için gönderilmişti ve burada asıl olan, Yüce Allah’tan gelen emir ve yasakların anlaşılması, ilahî öğütlerin öğrenilmesiydi. Anadili Arapça olanlar elbette anlayışları, kavrayışları nispetinde ilahî mesajları kavrayabilmekteydi. Halbuki okunan ayetlerin, farklı dilleri konuşanlar tarafından anlaşılabilmesi için apayrı bir çaba sarf edilmesi gerekmekteydi. Bu, ya Arapçayı öğrenmek, ya da tercümelere veya tefsirlere başvurmak şeklinde mümkündü.
Bu sebeple, mukabele sünnetinin asıl amacına uygun bir şekilde yerine getirilebilmesi için, ya okunan cüzün hemen ardından tercümesinin de okunması yahut en azından o cüzden bazı ayetlerin seçilerek dinleyenlere anlatılması gerekecektir. Bu, cüz okuyan her hafızın rahatlıkla yapabileceği kadar kolay, Kur’an’ın gönderiliş amacını dikkate almak kadar önemli bir faaliyettir. Böylece hem okuyanlar, hem de dinleyenler ve takip edenler, o cüzde okunan ayetlerin içeriğinden haberdar olacaklar ve gereğiyle de amel etmeye gayret edeceklerdir. Bu sayede Mukabele, maksadına uygun bir şekilde gerçekleştirilecek ve daha da “anlamlı” hale gelecektir.
Aynı faaliyetin kürsülerde vaizler tarafından da yapılması son derece yararlı olacaktır. Her cüzden seçilecek farklı üç-beş konudaki ayetlerin cemaate açıklanması şeklinde yapılacak bir vaaz birkaç yönden önem arz etmektedir.
• Öncelikle okunan bazı ayetler anlaşılmış olacaktır.
• Tek bir konuyu uzun uzadıya anlatmak yerine, birkaç farklı konu üzerinde durmak, dinleyicinin dikkatlerinin tazelenmesine ve vaazın daha rahat dinlenmesine yardımcı olacaktır.
• Ramazan boyunca 29-30 konu işleneceğine, imandan ibadete, ahlaktan muamelata, tarihten geleceğe kadar yüzlerce konunun işlenmesi sağlanacaktır.
• Belli ayetlerin seçilmesi, dinleyenlerin dikkatlerini o gün okunan cüze çekecek ve belki de daha geniş okumalar için tefsirlere müracaatı gerektirecektir.
İşte bütün bunlardan dolayı “Kur’an Yılı” ilan edilen 2010 yılı ramazan ayında bir başlangıç olmak üzere sizlere her cüzden bazı ayetleri seçmeye çalıştık. Şüphesiz muhataplarının ilgilerini, bilgilerini, beklentilerini ve ihtiyaçlarını gözeterek her hocamız kendisine göre bir seçki yapabilir. Cemaatin zamanına göre seçilen konu ve ayet sayısı artırılabileceği gibi azaltılabilir de. Biz, değerli hocalarımıza hem bir örnek, hem de kolaylık olsun diye her cüzden okunması ve açıklanması için seçtiğimiz ayetlerin bir listesini sunuyoru. İnanıyoruz ki böyle bir etkinlik, hem Kur’an Yılı’nın amacına, hem de Kur’an Ayı’nın ruhuna en uygun ve en hayırlı etkinlik olacaktır.
Not: Bu yazı, Diyanet Aylık Dergi Ağustos 2010 sayısında (28-34 sayfaları arasında) yayınlanmıştır.
Prof. Dr. Bünyamin Erul
Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi
ÖNEMLİ NOT: Mukabele okumaya başlamadan önce cüzlerde belirlenen ayetlerin daha önce okunması, mukabele esnasında ayetlerin meallerinin verilmesi dinleyicileri de Kur’an’ın mealini okumaya yönlendirecektir.
Bu konuda Diyanet İşleri Başkanlığı’nın internet sitesinde yer alan Kur’an-ı Kerim uygulaması hakkında da cemaate bilgi vermek faydalı olacaktır.